Kokeshi - Búp Bê Gỗ Truyền Thống Nhật Bản

Quay ngược dòng lịch sử, búp bê gỗ Kokeshi bắt đầu xuất hiện từ thời Edo (1600- 1868), những búp bê đầu tiên được tạo ra từ vùng Tohoku của Nhật Bản – nơi nổi tiếng với các khu nghỉ mát Onsen. Từ đầu thế kỷ 19, những người thợ mộc nơi đây đã tận dụng các loại gỗ và sử dụng máy tiện để tạo ra hình dáng của từng con búp bê. Bước đầu, các nghệ nhân sẽ dùng máy tiện để tạo ra phần đầu tròn và phân thân hình trụ riêng lẻ. Sau đó, họ lắp ghép đầu và thân vào với nhau; cuối cùng là dùng nước sơn để vẽ các đường nét và họa tiết một cách tỉ mỉ trên từng con búp bê, tuy đơn giản nhưng lại vô cùng sắc sảo.

Điều tạo nên điểm khác biệt cũng như là điểm độc đáo của búp bê Kokeshi là không hề có chân tay. Búp bê Kokeshi truyền thống chủ yếu được sản xuất tại 6 tỉnh của vùng Tohoku; mỗi búp bê Kokeshi mang một hình hài, sắc thái, họa tiết và bộ trang phục kimono cũng khác nhau tùy theo đặc trưng của từng vùng.

Kể từ sau Thế chiến thứ 2, nhiều nghệ nhân bắt đầu sáng tạo nên những mẫu Kokeshi kiểu mới với thiết kế sắc sảo, tinh tế và mang tính nghệ thuật cao hơn. Những người nghệ nhân vẫn giữ những nét của dòng búp bê truyền thống là không có tay và chân; nhưng họ cầu kì hơn trong các họa tiết trên trang phục kimono và điểm tô cho búp bê những mái tóc vô cùng đáng yêu và dễ thương, thích hợp dành cho các bé gái. Phần lớn các mẫu búp bê kiểu mới dễ dàng mua tại tỉnh Gunma.

Ngay từ khi xuất hiện cho tới tận bây giờ, búp bê Kokeshi vẫn luôn là vật phẩm được không chỉ người Nhật mà du khách tới Xứ Phù Tang đều yêu thích, đều mua về để trang trí trong nhà. Búp bê Kokeshi không chỉ dùng để trang trí, hay để tôn lên được vẻ đẹp cũ kĩ mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, đặc biệt là dòng búp bê truyền thống. Kokeshi được làm từ gỗ cây mizuki hay còn gọi là cây nước – một trong những loại gỗ ẩm vì thế người Nhật tin rằng nếu có búp bê Kokeshi trong nhà sẽ giúp ngăn ngừa hỏa hoạn. Một số khác thì lại tin rằng những đứa trẻ chơi với những con búp bê này sẽ được trời che chở, ban phước lành để luôn khỏe mạnh.

Ngoài ra, búp bê Kokeshi được tin là có thể ban cho được một vụ mùa bội thu. Vì vậy, nếu bạn để ý thì mỗi gia đình Nhật Bản đều trưng bày một vài búp bê Kokeshi, vừa để trang trí vừa mang ý nghĩa tâm linh tốt lành cho cả gia đình. Ngày nay, gỗ cây anh đào và gỗ cây phong được sử dụng khá phổ biến vì chúng vốn có sẵn gam màu sẫm truyền thống và có thể dùng để chế tác ra cả búp bê Kokeshi truyền thống và hiện đại. Tuy nhiên, với loại này cần được để ngoài trời từ 1 đến 5 năm trước khi thực hiện việc chế tác ra búp bê Kokeshi.

Búp bê Kokeshi từ lâu vốn trở thành một món quà tinh thần để dành tặng cho những người đặc biệt. Với những đường nét đơn giản, họa tiết không quá cầu kỳ nhưng lại chứa đựng những ý nghĩa vô cùng thiêng liêng; vì vậy chúng thực sự được xem là một kiệt tác nghệ thuật của Xứ Phù Tang. Hơn hết, người nghệ nhân có thể gửi gắm những tâm tư của mình vào từng búp bê Kokeshi qua những sắc thái như vui, buồn, hân hoan,... khác nhau. Ngày nay, búp bê Kokeshi không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn được du khách từ khắp nơi đều yêu thích và mua về làm quà tặng mỗi khi có dịp đến Nhật Bản.